در بازار اقتصادی و تجاری، اهمیت نقش راهبر در یک مسیر پرچالش به آن اندازه سرنوشت‌ساز است که می‌تواند چشم‌اندازی روشن را ترسیم کند و آینده‌ای توأم با موفقیت را رقم بزند یا با عدم مدیریت مناسب سبب بشود که یک کسب‌وکار به تاریخ بپیوندد. اما چگونه یک راهبر با عنوان «مدیر عامل» می‌تواند مسیر سازمان یا شرکت را ترسیم کند و توانایی مهار مشکلات را به‌دست بیاورد؟
مدیر عامل کیست؟
مدیر عامل یا Chief Executive Officer در واقع مدیر ارشد اجرایی است که به اختصار CEO خوانده می‌شود. این منصب که بالاترین رتبه شرکت است در رابطه با مسائل اصلی شرکت تصمیم‌گیری می‌کند، خط کلی استراتژی در مورد نیروها و عملکرد شرکت زیر نظر و با موافقت او شکل می‌گیرد و با مدیریت عملیات و منابع به‌عنوان نقطه ارتباط بین هیأت مدیره و کارهای شرکت شناخته می‌شود. مدیر عامل که چهره عمومی شرکت است توسط اعضای هیأت مدیره، که خود منتخب سهامداران هستند، برگزیده می‌شود.
نقش ها و مسئولیت های مدیر عامل
یک مدیر عامل با نقش‌ها و وظایف متنوع و گسترده‌ای روبه‌رو است که این مسئولیت‌ها می‌تواند به نسبت نوع صنایع، گستردگی سازمان، فرهنگ و نوع ساختار آن متفاوت باشد. محدوده این تصمیمات می‌تواند شامل تعیین لحن، چشم‌انداز، فرهنگ سازمان باشد تا کار روی استراتژی‌های سطح بالا و تصمیماتی که رشد کلی شرکت را هدایت می‌کند. در واقع مدیر عامل این قدرت را دارد که هر مسئولیتی را بر عهده بگیرد.
در ارائه توضیحات بیشتر می‌توان چنین گفت که برخی مدیران عامل بسته به تخصص حرفه‌ای خود ترجیح می‌دهند مسئولیت‌های خاصی را بر عهده بگیرند مثلاُ روی امور مالی یا جذب سرمایه متمرکز شوند یا برخی دیگر ترجیح می‌دهد بر تمام فعالیت‌ها نظارت مستقیم داشته باشند. با این وجود چند مسئولیت اصلی وجود دارد که مدیران عامل زمان و انرژی خود را صرف آن‌ها می‌کنند، از جمله:
مدیریت استراتژیک و نظارت بر عملکرد شرکت
مدیر عامل معمولاً بر نتایج فعالیت و گزارش‌های عملکرد بخش‌های مختلف، که توسط مدیران رده پایین‌تر اداره می‌شود، نظارت دارد تا بتواند با بررسی مسیر استراتژیک سازمان تصمیمات کلان‌تری را برای برنامه‌های بلندمدت اتخاد کند.
تصمیم‌گیری درباره استراتژی سازمان
واردی همچون راه‌اندازی خطوط محصولات جدید، ورود به بازارهای جدید، ایجاد مزایای رقابتی، استفاده از فرصت‌ها یا نحوه عبور از چالش‌ها و خطرات و… از جمله تصمیماتی هستند که توسط مدیر عامل گرفته می‌شود. هرچند در روند تصمیم‌گیری بر داده‌‌هایی که توسط مدیران ارائه می‌شود و همین‌طور بینش هیأت مدیره تکیه می‌شود، اما در نهایت رأی مدیر عامل شرط عمل است.
ایجاد تیم رهبری
انتخاب مدیران ارشد هر سازمان بر اساس نظر مدیر عامل صورت می‌گیرد و در ادامه نظارت بر این تیم رهبری نیز بر عهده مدیر عامل است. این تیم معمولاً متشکل از رهبران ارشد شامل مدیر ارشد مالی، مدیر ارشد فناوری، مدیر ارشد استراتژی و مدیر ارشد عملیات است، که البته دیگر عناوین مدیریتی نیز بسته به ماهیت سازمان به این تیم اضافه می‌شود. در این‌جا باید به این نکته هم اشاره کرد که در بسیاری از سازمان‌ها انتخاب تیم رهبری با نظر هیأت مدیره صورت می‌گیرد.
اعمال تغییرات و اجرای طرح‌های پیشنهادی
در حالی‌که برنامه‌ها و عملیات مختلف که بر اساس چشم‌انداز بلندمدت طرح‌ریزی شده‌اند توسط مدیران اجرایی پیاده می‌شوند، در نهایت نظارت کلان بر پیشبرد برنامه‌ها و حصول اطمینان از اجرایی شدن آن‌ها بر عهده مدیر عامل است.
مشارکت در برنامه‌های روابط عمومی
مدیر عامل به‌عنوان چهره شرکت یا سازمان شناخته می‌شود و به همین حضور حضور در رسانه‌ها، کنفرانس‌ها، رویدادهای اجتماعی و فعالیت‌های از این دست جزو وظایف او به‌شمار می‌رود.
تعامل با مدیران اجرایی
وجود مجموعه‌ای از مدیران اجرایی متعهد و حرفه‌ای برای موفقیت شرکت عاملی حیاتی است. مدیر عامل با اتکا بر تیم مدیریت و تعامل با آن‌ها می‌تواند به درک جامع و صحیحی از نحوه عملکرد بخش‌ها دست پیدا کند.
ارتباط با هیئت مدیره
مدیر عامل که مسئول عملکرد شرکت است وظیفه گزارش‌دهی به هیئت مدیره را بر عهده دارد. این گزارش به‌روزرسانی وضعیت عملکرد و پیشبرد برنامه‌های استراتژیک شرکت است و ضمن آن مدیر عامل از اعضای هیئت مدیره در مورد رویکرد شرکت بازخورد می‌گیرد.
مدیریت فرهنگ سازمان و محل کار
فرهنگ سازمان زیر نظر مدیر عامل تنظیم می‌شود، فرهنگی که به مدیران اجرایی و دیگر کارکنان منتقل می‌شود، در واقع تمام کارکنان برای حفظ و توسعه فرهنگ سازمان از مدیران اجرایی تبعیت می‌کنند.
چرا سازمان به مدیر عامل نیاز دارد؟
هر سازمان یا شرکتی برای فعالیت به مدیر عامل نیاز دارد، چراکه حضور مدیر عامل منجر به یکپارچگی و انسجام تمام بخش‌ها و هم‌راستایی فعالیت آن‌ها در جهت اهداف استراتژیک شرکت می‌شود. علاوه بر این ارتباطات بین سهامداران، سرمایه‌گذاران و هیأت مدیره به‌واسطه حضور مدیر عامل، رابطه‌ای منسجم و مستمر خواهد بود. در هر ساختاری حضور مدیر عامل متضمن حفظ کارایی عملیاتی، جلب اعتماد ذینفعان و اثربخشی عملکرد خواهد بود که همه در جهت اهدافی واحد همسو می‌شوند.
تفاوت مدیر عامل با رئیس هیئت مدیره چیست؟
طبق توضیحاتی که پیش از این ارائه شد مدیر عامل یا CEO به‌عنوان مدیر ارشد اجرایی مسئول پیشبرد جنبه‌های عملیاتی سازمان است. نظارت بر کل سازمان یا شرکت توسط هیئت مدیره به رهبری رئیس هیئت مدیره یا COB انجام می‌شود. مدیر عامل از نظر فنی تابع رئیس هیئت مدیره است که معمولاً نماینده کل هیئت شناخته می‌شود. هرچند که رئیس هیئت مدیره به‌تنهایی قدرت اعمال نظر بر مدیر عامل را ندارد، اما با همراهی اعضای هیئت مدیره می‌تواند بر تصمیمات مدیر عامل اثر بگذارد و آن‌ها را رد یا تأیید کند و حتی مدیر عامل را برکنار کند.
این امکان وجود دارد که سمت‌های مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره بر عهده یک شخص باشد اما معمولاً برای نظارت دقیق‌تر و تسلط بهتر این مناصب را به دو شخص متفاوت محول می‌کنند.
تغییر مدیر عامل چه تأثیری بر سازمان می گذارد؟
ممکن است روند تغییر مدیر عامل با واکنش‌های متفاوتی از سمت بازار روبه‌رو شود که این مسأله بستگی به تأثیر مدیر عامل بر عملکرد شرکت دارد. در جریان تغییر مدیر عامل، به‌خصوص زمانی‌که این تغییر با برنامه‌ریزی دقیق همراه نباشد، احتمالاً خطرات ضرر و زیان شرکت را تهدید خواهد کرد و در ادامه بر اساس درک بازار از توانایی مدیر عامل جدید، وضعیت سهام صعودی یا نزولی خواهد شد.
در این بین سرمایه‌گذاران تمایل دارند که مدیر عامل جدید فردی پویا و آگاه در رابطه با چالش‌های شرکت باشد. همچنین شهرت یک مدیر عامل می‌تواند در زمینه‌هایی همچون توانایی برای رشد سهم بازار، کاهش هزینه‌ها یا ورود به بازارهای جدید و… منعکس شود.
ویژگی های یک مدیر عامل موفق
هرچند که یک فرمول ثابت وجود ندارد، اما معمولاُ همه مدیران عامل از مجموعه‌ای از مهارت‌ها، توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی برای حرکت به سمت اهداف شرکت بهره می‌برند و به سمت موفقیت پایدار و مداوم حرکت می‌کنند، از جمله:
دید واضح
توسعه استراتژی کسب‌وکار به دید روشن و درک درست از روندها نیاز دارد تا بتوان کسب‌وکار را توسعه داد و جلوتر از عموم مردم حرکت کرد.
توانایی تصمیم‌گیری و مدیریت بحران
در شرایط مختلف، توانایی گرفتن تصمیم طبق اطلاعات محدود و واکنش سریع و مؤثر یک مهارت مهم به‌شمار می‌آید.
الهام‌بخش بودن
انگیزه دادن به کارکنان و توانایی الهام‌بخشی برای تیم‌ها نقشی مؤثر در رسیدن به اهداف سازمانی دارد.
انعطاف‌پذیری
برای تطبیق با تغییرات سریع و غلبه بر چالش‌های غیرمنتظره، توانایی انعطاف‌پذیری یک ویژگی تعیین‌کننده است.
مهارت برقراری ارتباط مؤثر
یک مدیر عامل موفق برای ساخت تصویری مناسب از سازمان مدام در حال ارائه پیام و تقویت آن است، به همین دلیل مهارت‌های ارتباطی او در انتقال پیام‌های مورد نظر بسیار اهمیت دارد.
خلاقیت و نوآوری
یافتن راه‌های جدید برای عبور از مشکلات رایج و همین‌طور گسترش فرهنگ و روحیه نوآوری در سازمان از جهت‌گیری‌های مدیر عامل نشأت می‌گیرد.
مدیریت مالی
درک عمیق از امور مالی، توانایی مدیریت بودجه و شناسایی موقعیت‌های مناسب سرمایه‌گذاری توسط مدیر عامل بی‌شک در موفقیت‌های مالی شرکت اثرگذار است.
تفکر تحلیلی
توانایی تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات جهت کنترل و نظارت بر عملکرد سازمان، ارزیابی میزان تحقق اهداف و تصمیم‌گیری مؤثر از مهارت‌های یک مدیر عامل موفق به حساب می‌آید.
بدون تردید مدیران عامل موفق با ترکیب دانش تخصص و توانایی‌های اجرایی علاوه بر آن که سازمان را به سمت اهداف سوق می‌دهند می‌توانند در شکل‌گیری فرهنگ سازمانی قوی و نوآورانه هم به موفقیت دست پیدا کنند.
تفاوت مدیران عامل در تفاوت بقا و پیشرفت یک سازمان نمود پیدا می‌کند. مدیر عاملی را می‌توان موفق نامید که با توانایی ها و ویژگی‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، نقشه راهی مطمئن برای هدایت سازمان به سوی چشم‌اندازهای روشن ترتیب ببیند. موفقیت مدیر عامل فقط به بهبود شاخص‌های مالی و عملیاتی خلاصه نمی‌شود، بلکه در توانایی او برای ایجاد تحول پایدار و ارتقاء ارزش‌های انسانی در سازمان هم نمایان می‌شود. چنین مدیرانی با ایجاد انگیزه و الهام‌بخشی به ارتقای کلی سطح سازمان و شرکت کمک می‌کند و اثری ماندگار از خود به‌جا می‌گذارند.
منابع
https://corporatefinanceinstitute.com/resources/career/what-is-a-ceo-chief-executive-officer/0.
https://www.forbes.com/sites/rogerdooley/article/chief-executive-officer-ceo/?sh=305615be5087
