در وضعیت کنونی سازمان‌ها، شرکت‌ها و کسب‌وکارها، صفت «چابکی» یک شعار نیست، بلکه شرطی اساسی برای رقابت‌پذیری و بقا در بازار محسوب می‌شود. در این شرایط تنها سازمان‌هایی توان بقا و ادامه را دارند که بتوانند در میدان رقابت باقی بمانند و هماهنگ با تغییرات بازار، به وضعیت، واکنش مثبت نشان دهند. چنین سازمان‌هایی با درک مفهوم سازمان چابک با تغییرات ناگهانی همگام می‌شوند. در این مطلب به بررسی سازمان چابک و ویژگی‌های کلیدی این رویکرد نوین مدیریتی پرداخته شده
مفهوم سازمان چابک چیست؟
تعریف سازمان چابک در مقابل ساختارهای سنتی مبتنی بر تصمیم‌گیری‌های طولانی‌مدت قرار می‌گیرد. ساختار سازمان چابک به شکلی ایجاد شده است که بر انعطاف‌پذیری، سرعت و هم‌افزایی تمرکز دارد. در چنین ساختاری که همچون ارگانیسمی زنده عمل می‌کند، کارکنان قادر هستند به‌سرعت به تغییرات در محیط کسب‌وکار واکنش نشان دهند و در نوآوری مستمر و متمرکز بر نیازهای در حال تغییر مشتریان توانمند شده‌اند. سازمان‌های چابک همچنین متشکل از تیم‌هایی هستند که همسو عمل می‌کنند، مسئولیت‌پذیر هستند، تخصص دارند، به شفافیت معتقدند و به همکاری باور دارند. همه این‌ها سبب می‌شود که سازمان با وجود رقبای جدید، سرعت تغییرات تکنولوژی و هر تغییر ناگهانی دیگری از نیرویی خدشه‌ناپذیر برای واکنش مناسب بهره ببرد و با شرایط سازگار شود.
ویژگی‌های سازمان‌های چابک
همه سازمان‌های چابک چند ویژگی مشترک دارند که نشان می‌دهد این عوامل تا چه اندازه در واکنش مناسب به شرایط مهم و اثرگذار هستند.
سازمان‌های چابک یک هدف و چشم انداز مشترک تعیین می‌کنند که همچون چراغ راهنمایی برای همه فعالیت‌های سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک چشم‌انداز مشترک همچون ستاره شمالی همه اعضای سازمان را در یک جهت همسو می‌کند تا برای دستیابی به موفقیت باهم همکاری کنند. زمانی که یک چشم‌انداز قوی برای سازمان تعیین می‌شود، می‌توان عدم قطعیت‌ها و چالش‌ها را با توجه به هدف مشترک بررسی کرد و به نتیجه‌ای همراستا با اهداف و چشم‌انداز دست یافت.
در سازمان‌های چابک رویکرد مشتری‌محور وجود دارد که با توجه اهمیت موفقیت پایدار در بازار رقابتی این رویکرد در اولویت قرار می‌گیرد. در همین راستا در هر تصمیم و اقدامی با توجه به نیازها و خواسته‌های مشتریان مدنظر قرار می‌گیرد. در نتیجه می‌توان محصولات و خدماتی ارائه داد که توقعات مشتریان را برآورده می‌کند و سبب تقویت احساس وفاداری و رضایت در آن‌ها می‌شود.
ایجاد شبکه تیم‌های توانمند برای سازمان‌های چابک بسیار مهم است. در شرایطی که رهبران و مدیران به رفاه و رشد تیم‌های خود اهمیت می‌دهند، افراد احساس حمایت، قدرت و ارزشمندی خواهند کرد و تلاش می‌کنند تا کارهای خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهند. در واقع زمانی‌که استقلال، همکاری و یادگیری مستمر و همین‌طور اعتماد ترویج پیدا می‌کند، تیم‌ها در مسیر رشد و نوآوری قرار خواهند گرفت.
تصمیم‌گیری سریع و چرخه‌های یادگیری بخشی از فرهنگ سازمان‌های چابک است. در واقع سازمان‌های چابک فرهنگ آزمایش، تکرار سریع و یادگیری مستمر را پذیرفته‌اند. این سازمان‌ها، تیم‌ها را به ریسک‌های حساب‌شده، آزمایش با ایده‌های جدید و تکرار سریع بر اساس بازخورد تشویق می‌کنند و از این طریق فرهنگ نوآوری و سازگاری را توسعه می‌دهند.
در سازمان‌های چابک فرهنگ تعامل وجود دارد. سازمان‌های چابک با ایجاد زمینه‌ای برای بیان ایده‌ها، به اشتراک گذاشتن بازخورد، همکاری در بخش‌ها، محیطی را شکل می‌دهند که در آن نوآوری رشد می‌کند و عملکرد افراد شکوفا می‌شود.
سازمان‌های چابک از فناوری توانمندسازی نسل بعدی استفاده می‌کنند. این سازمان‌ها با استفاده از ابزارها و پلتفرم‌های پیشرفته می‌توانند فرآیندها را ساده‌سازی کنند، بهره‌وری را افزایش دهند و نوآوری را توسعه دهند. ضمن اینکه فناوری‌های نسل بعدی به تیم‌ها این امکان را می‌دهند تا کارآمدتر کار کنند، با تغییرات به شیوه بهتری سازگار شوند و ارزش‌ها را با دقت و سرعت به مشتریان ارائه دهند.
در سازمان‌های چابک از ساختارهای انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. ساختار انعطاف‌پذیر به سازمان‌ها این قدرت را می‌دهد تا به سرعت با اولویت‌های در حال تغییر و تحول سازگار شوند، از منابع به شکلی پویا بهره ببرند و همکاری و ارتباطات بین تیم‌ها و بخش‌ها بهینه شود.
مزایای به‌کارگیری مدل سازمانی چابک چیست؟
توانایی سازگاری و انطباق با تغییرات و انتظارات مشتریان ثابت کرده که مدل سازمانی چابک تا چه اندازه کارایی دارد. چند مورد از مزایای چنین مدل عبارتند از:
- افزایش همکاری در تماس سطوح سازمان و ارتباط مؤثرتر افراد
- هماهنگی با اهداف تجاری و فعالیت‌های روزانه
- پاسخ سریع‌تر و ارائه خدمات بهتر به مشتریان
- عملکرد بهینه‌تر و انگیزه بیشتر و روحیه بهتر کارکنان
- ایجاد ارزش افزوده واقعی برای مشتریان و موفقیت بیشتر در جلب رضایت آن‌ها
- انعطاف‌پذیری بیشتر
بزرگ‌ترین تفاوت سازمان‌های چابک با دیگر سازمان‌ها
یک سازمان چابک توانایی آن را دارد که با تغییرات در کوتاه‌ترین زمان ممکن سازگار شود و برای این سازگاری اقداماتی سریع و هدفمند را انجام دهد. در واقع آنچه که این تفاوت را رقم می‌زند و باعث توانایی سازگاری و انطباق می‌شود فرهنگ سازمانی باز، مسئولیت‌پذیری شخصی زیاد و سبک ارتباطی مؤثر است. ضمن آنکه رهبری در سازمان‌های چابک با سبک رهبری سنتی متفاوت است و توجه به انتظارات مشتریان رویکردی است که در اولیت قرار دارد. هم هاین موارد در کنار یکدیگر طرز فکر چابک را می‌سازد.
در آخر باید تأکید کرد که سازمان چابک در وضعیت پیچیده حال حاضر، بازارهای غیرقابل پیش‌بینی و چالش‌های جدید و همیشه در حال تغییر، یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود. با وجود مواردی که به آن‌ها اشاره شد، سرعت انطباق با خواسته مشتریان و مواجهه با رقبا و بازارهای جدید، توانایی سازمان برای تطابق و هماهنگی هم روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سازمان‌هایی که توان سازگاری را ندارند، دیر یا زود حذف خواهند شد و بی‌شک تنها راه‌حلی که پیش روی آن‌ها قرار دارد راه اندازی ساختارهای چابک برای انعطاف‌پذیری بیشتر و افزایش سرعت است. به‌خصوص برای شرکت‌های تجاری‌ای که بر نوآوری، تولید و توسعه محصول و رفع نیاز مشتریان تمرکز دارند.
منابع:
https://businessmap.io/agile/agile-at-scale/agile-organization
https://mooncamp.com/blog/agile-organization
